Słowo „strajk” jest znane i związane z walką o prawa różnych grup społecznych i zawodowych. Kojarzy się z często oglądanymi protestami, które publicznie wyrażają niezadowolenie w danym obszarze. Obecnie możemy obserwować strajki rolników w Polsce i innych krajach europejskich. Z powodu ostatnich sytuacji związanych ze strajkami pojawiły się także wątpliwości co do takich działań oraz ich kierunku. Powstaje więc pytanie: Jak to zjawisko wygląda z punktu widzenia nie tylko prawnego, lecz także moralnego?
Kwestia prawna
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej stawia sprawę jasno: art. 59 wskazuje na przysługujące związkom zawodowym prawo do organizowania strajków. Samo prawo można uznać za jedno z podstawowych praw pracowniczych, które gwarantowane jest w ustawodawstwie krajowym i międzynarodowym. Dokładniejsze informacje oraz warunki dotyczące prawa do strajku zostały zawarte w Ustawie o związkach zawodowych oraz Ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Kiedy wczytamy się głębiej w te przepisy, zauważymy, że ustawodawca zwrócił uwagę na strajk jako „środek ostateczny”, który winien być poprzedzony poszukiwaniem konsensusu. Dokładnie chodzi o to, by najpierw przeprowadzić procedury w zakresie sporu zbiorowego, a dopiero kiedy rokowania i mediacje nie przynoszą oczekiwanych rezultatów – zastosować strajk w walce o swoje postulaty. Ważne, aby cele strajku dotyczyły istotnych kwestii społecznych i ekonomicznych, a nie służyły doraźnym celom politycznym.
Jako obywatele jesteśmy w stanie przyjąć w ogólnym rozumieniu taką formę manifestowania swoich przekonań także z perspektywy wolności słowa oraz standardów demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego. Inną kwestią jest przebieg strajku, który powinien odbywać się z poszanowaniem zasad bezpieczeństwa i porządku publicznego. Samo jednak prawo leży u podstaw zachodniego porządku prawnego, prawo do wolności pokojowego zgromadzenia gwarantuje bowiem także art. 11 Europejskiej konwencji praw człowieka.
Szczególnie istotny wydaje się nacisk na „pokojowość” zgromadzeń, a wiemy, że tam, gdzie występują silne emocje, zwłaszcza irytacja i złość, mogą pojawić się brak kontroli lub wyjście poza ramy protestu.
Jak we wszelkich działaniach zbiorowych – ważne są społeczna odpowiedzialność i rozwaga. Protestujmy, wyrażajmy swoje postulaty, jednak w sposób nie- Wrocław zagrażający bezpieczeństwu innych.
Katolicka nauka społeczna
Warto także sięgnąć po opinię na temat strajku wyrażoną w Katechizmie Kościoła Katolickiego, w którym czytamy: „Strajk jest moralnie uprawniony, jeżeli jest środkiem nieuniknionym, a nawet koniecznym, ze względu na proporcjonalną korzyść. Staje się on moralnie nie do przyjęcia, gdy towarzyszy mu przemoc lub też gdy wyznacza mu się cele bezpośrednio nie związane z warunkami pracy lub sprzeczne z dobrem wspólnym” (KKK 2435). Istnieje więc zbieżność prawa świeckiego i katechizmu w zakresie podejścia do strajku, szczególnie w sytuacji spełniającej warunki godziwości protestu, działań, które motywowane są słuszną przyczyną podjęcia takiego rozwiązania i wyboru strajku jako formy ostatecznej.
JAKUB HORBACZ
Fot. Uczestnicy strajku rolników pod Dolnośląskim Urzędem Wojewódzkim, Wrocław, 15 lutego 2024 r. ARCHIWUM „NOWEGO ŻYCIA”