„Solidarność do wojska! Obozy wojskowe jako forma dotkliwej represji przeciw członkom Solidarności”
środa 13 grudnia 2023 r., godz. 14:00, Centrum Historii Zajezdnia, Wrocław, ul. Grabiszyńska 184
Wystawa „Solidarność do wojska! Obozy wojskowe jako forma dotkliwej represji przeciw członkom Solidarności” powstała w 40. rocznicę organizacji obozów. Wykorzystanie wojska do izolacji działaczy Solidarności jest tematem mało znanym. Gdy mówimy o internowaniu, najczęściej stają nam przed oczyma ośrodki przygotowane na wprowadzenie stanu wojennego, które w grudniu 1982 r. przestały istnieć. Mamy też dość powszechną świadomość, że działacze związkowi byli zamykani w aresztach lub więzieniach. Rzadko natomiast słyszymy o wojskowych obozach internowania. Skąd ten brak powszechnej wiedzy? Być może stąd, że tą formą represji zostało objętych nieco ponad 1700 osób – to niewiele w porównaniu z 10 tys. internowanych. Być może dlatego, że pobór trwał krótko – od 5 listopada 1982 r. do 3 lutego 1983 r. A może w końcu dlatego, że było to wojsko, a jak wiadomo – powoływanie do wojska na ćwiczenia rezerwy to nic wyjątkowego. Ten ostatni argument miał, niestety, odzwierciedlenie w ustawodawstwie już wolnej Polski w kontekście uznania „rezerwistów” za osoby represjonowane. Musiały one czekać ponad 20 lat, aby do tego doszło. To było niezwykle bolesne i krzywdzące dla osób odbywających „ćwiczenia wojskowe”, które władza traktowała jako karę za przynależność do Solidarności. Ćwiczenia te nie miały bowiem podnieść zdolności bojowej „żołnierza”, miały go złamać i upodlić. Wiele osób straciło zdrowie, jedna osoba straciła życie, wielu już nigdy nie było tymi samymi ludźmi co wcześniej. Trauma przebyta w wojsku odbiła się na życiu większości tak bardzo, że gdy rozmawialiśmy z bohaterami wystawy, nie potrafili mówić o tych wydarzeniach spokojnie, bez emocji, jeszcze dzisiaj pojawiały się łzy. Dlatego naszym obowiązkiem jest propagowanie wiedzy o perfidii władzy PRL, o niecofaniu się przed niczym, aby złamać i zniszczyć Solidarność.
Wystawa „Solidarność do wojska! Obozy wojskowe jako forma dotkliwej represji przeciw członkom Solidarności” wyszła spod ręki uznanego rysownika Andrzeja Graniaka. Na ekspozycję składa się 10 plansz opowiadających o organizacji i funkcjonowaniu wojskowych obozów internowania. Prezentacji towarzyszy katalog, który oprócz warstwy ilustracyjnej zawiera tekst historyczny pomysłodawczyni i jednocześnie kuratorki wystawy, opisujący operację izolacji działaczy Solidarności, tekst pióra Marii Giedz o batalii prawnej, jaką musieli przeprowadzić „żołnierze”, aby uznano ich za osoby represjonowane, i na koniec – wspomnienia Stanisława Alota, uczestnika jednego z obozów.