Angielskie reflection zachowało swą zakorzenioną w łacinie wieloznaczność. Może oznaczać refleksję nad jakimś tematem, ale też odbicie jak w lustrze lub – nomen omen – w reflektorze. Gdy człowiek staje wobec jakiegoś uniwersalnego zjawiska, wówczas odbija się w nim cała jego bezdyskusyjna problematyczność. A ta wymaga dyskusji i refleksji nad problemem. Stąd konieczne jest, aby na gruncie filozofii ludzkość nieustannie reflektowała siebie samą oraz otaczający ją świat. Jedną z wielu prób zaspokojenia tejże potrzeby są organizowane na Papieskim Wydziale Teologicznym (dalej PWT) od 2016 r. konferencje filozoficzne.
Tematy
Punktem wyjścia dla motta rozpoczynającego się od słów człowiek wobec… stanowi niewątpliwie antropologia, ale próba zrozumienia ludzkości nie może postać w ramach wąskiej specjalizacji filozoficznej, stąd problematyka konferencji zawsze była ukierunkowana interdyscyplinarnie, stanowiła zaproszenie do szerokiego dialogu pomiędzy naukami humanistycznymi, społecznymi, teologicznymi, a także inżynieryjnymi, przyrodniczymi oraz ścisłymi.
Pierwsza konferencja Człowiek wobec techniki (12 IV 2016) dotyczyła tej ostatniej jako narzędzia w ręku ludzkości, które jednak coraz bardziej modyfikuje, a nawet dominuje współczesną kulturę i cywilizację.
Drugi temat Człowiek wobec informacji (4 IV 2017) był niejako kontynuacją pierwszego w perspektywie dokonującej się aktualnie rewolucji cyfrowej i nadmiernej ilości dostępnych przekazów medialnych.
Przy trzeciej edycji Człowiek wobec historii (13 III 2018) perspektywę refleksji wyznaczała przeszłość i sposoby jej pojmowania oraz wykorzystywania.
Czwarta odsłona, pod hasłem Człowiek wobec władzy (26 II 2019), dotyczyła zależności wszystkich ludzi od silnych czynników zewnętrznych, nie tylko politycznych.
Meritum piątej konferencji Człowiek wobec przyjemności (3 III 2020) stanowił fenomen z pogranicza estetyki, kultury, psychologii oraz anatomii.
Szósty temat to Człowiek wobec prawdy (16 IX 2021), rozumianej możliwie szeroko jako weryfikacyjny punkt odniesienia dla wszelkiej wiedzy oraz nauki.
Motto siódmej edycji brzmiało Człowiek wobec prawa (1 III 2022) i dotyczyło norm oraz reguł narzucanych jednostce przez społeczeństwo, ale także środowisko naturalne.
Ósma konferencja Człowiek wobec wojny (21 III 2023) starała się odpowiedzieć na aktualne wyzwania geopolityczne, mające swe przełożenie także na szeroko pojętą kulturę oraz życie społeczne.
Formuła i wykłady inauguracyjne
W swoim aktualnie standardowym programie konferencja stanowi wydarzenie wyłącznie stacjonarne, otwarte zarówno na naukowców doświadczonych, jak również takich, którzy dopiero zdobywają swoje stopnie oraz tytuły. Obrady podzielone są na sesje, które jednak nie odbywają się równolegle, aby każdemu uczestnikowi umożliwić partycypację we wszystkich wystąpieniach. Te ostatnie przewidziane są na kwadrans, po czym każdorazowo odbywa się merytoryczna dyskusja odnośnie do przedstawionej problematyki.
Począwszy od trzeciej edycji konferencję rozpoczyna wykład inauguracyjny. Pierwszym prelegentem zaproszonym do tematycznego otwarcia obrad był dr Wojciech Rojek, który wygłosił referat pt. Miejsce i rola historiozofii.
W 2019 rolę tę przyjęła dr hab. Iwona Alechnowicz-Skrzypek, ówcześnie profesor Uniwersytetu Opolskiego, naświetlając Dwa typy władzy: tradycyjny i nowoczesny.
Trzecią prelekcję inicjującą Metafizyka rozkoszy w poezji Zbigniewa Herberta zaprezentował dr hab. Radosław Sioma, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
W 2021 r. obrady otwierał wykład Prawda filozofii a prawda teologii – zależność, komplementarność czy sprzeczność? O relacji między rozumem a Objawieniem na wydziale teologicznym Akademii Krakowskiej w XV w. ks. dr. Wojciecha Barana, wówczas kształcącego się na Ecole Pratique des Hautes Etudes w Paryżu.
Natomiast w 2022 inaugurował dr hab. Maciej Pichlak z Uniwersytetu Wrocławskiego naświetlając temat Sens i kryzys rządów prawa. Rozważania z socjologii idei.
Interdyscyplinarne rozważania odnośnie do refleksji o wojnie rozpoczynała prelekcja Katolik wobec wojny i pokoju – implikacje społeczne, którą przygotował ks. mjr dr Krzysztof Deja, pełniący funkcję dyrektora Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego im. bł. Edmunda Bojanowskiego w Henrykowie
Osoby i struktury
Pomysł konferencji narodził się w czasach, gdy na PWT odbywały się zarówno licencjackie, jak również magisterskie studia z filozofii. Podczas jednego z wykładów, prowadzonego przez dr. Rojka na początku 2016 r., dotyczącego relacji kultury oraz techniki, pojawiła się inicjatywa przeniesienia dyskusji na szersze forum. Wykładowcy udało przekonać do pomysłu ks. prof. dr hab. Jerzego Machnacza, który objął go swoją opieką i przyjął pod szyld Instytutu Filozofii Chrześcijańskiej PWT. Przy współpracy wielu wykładowców oraz dzięki zaangażowaniu studentów filozofii udało się zorganizować pierwszą konferencję.
Ks. prof. Machnacz sprawował naukową pieczę nad konferencjami przy pierwszych trzech odsłonach przedsięwzięcia. Po przejściu na emeryturę pozostaje wierny tej inicjatywie, przy której po dzień dzisiejszy pełni funkcję przewodniczącego rady naukowej. Od 2018 r. konferencja odbywa się pod opieką naukową ks. dr. hab. Grzegorza Sokołowskiego, prof. PWT, a jej kolejne edycje organizowane są przy współpracy Fundacji Obserwatorium Społeczne oraz Katedry Katolickiej Nauki Społecznej i Socjologii Religii przy Instytucie Filozofii Chrześcijańskiej i Nauk Społecznych PWT.
Dr Rojek zdołał przygotować jedynie pierwszą konferencję jako sekretarz, a zarazem wykładowca PWT, niemniej jednak wracał do tej inicjatywy jako prelegent inauguracyjny, tudzież członek rady naukowej. Po jego odejściu z grona nauczycieli akademickich funkcję sekretarza przejął piszący te słowa ks. mgr lic. Adam R. Prokop, zaangażowany już w przygotowanie pierwszej edycji jako student filozofii, od początku po dzień dzisiejszy zasiadający w radzie naukowej. W latach 2018 – 2022 funkcję sekretarza pełnił dr Michał Stachurski, który w 2023 był członkiem rady naukowej. Podczas ósmej odsłony wydarzenia obowiązki sekretarza przejął ks. mgr Marcin Wachowicz. W ten sposób funkcja ta pozostaje w rękach ówczesnych studentów dr. Rojka, a dziś absolwentów filozofii PWT.
Na zakończenie wymieniania nazwisk osób ważnych dla prezentowanej inicjatywy nie można zapomnieć o fakcie, że pierwsze lata tegoż wydarzenia naukowego były możliwe poprzez zaangażowanie, tak organizacyjne, jak również naukowe innych studentów (dziś po części absolwentów) filozofii oraz teologii PWT. Tutaj wymienić należy przede wszystkim mgr Mirosławę Kucharewicz oraz mgr. lic. Jarosława Mitka. Do grona wiernych prelegentów w pierwszych latach należeli ponadto ówcześni doktoranci innych ośrodków naukowych, m.in. mgr lic. Małgorzata Rel z Uniwersytetu Opolskiego oraz mgr inż. Franz Steppeler z Politechniki Wrocławskiej.