Odbywające się w samym sercu Wrocławia – na Ostrowie Tumskim – debaty opowiadają o Wrocławiu, Dolnym Śląsku, Polsce i Świecie.
Wrocław zmienia się na naszych oczach. Stolica Śląska staje się iście światowym miastem. Norman Davis w swojej słynnej książce Mikrokosmos sportretował historię jednego z najdynamiczniej rozwijających się miast Europy. Odmalowany przez niego portret stolicy Śląska, miasta, które wielokrotnie zmieniało swoje powiązania polityczne i kulturowe i które zawiera w sobie esencję rozmaitych doświadczeń kształtujących Europę Środkową. Do czynników które i dziś kształtują oblicze miasta zaliczyć należy bogatą mieszankę narodowości i kultur, niemiecki Drang nach Osten i powrót Słowian, znaczącą rolę Żydów, burzliwe losy imperialnych władców, a wreszcie złowieszczą obecność zarówno hitlerowców, jak i stalinowców. Zróżnicowanie pod względem etnicznym, językowym, religijnym i kulturowym przy rosnącej liczebnie zbiorowość obcokrajowców znacząco zmienia społeczność Wrocławia, przywracając obecny przez wieki wielokulturowy charakter miastu. Dla wielu mieszkańców Wrocławia, ta dynamicznie zmieniająca się rzeczywistość miasta stanowi problem. Swoisty szok kulturowy jakiego doświadcza wielu mieszkańców Stolicy Dolnego Śląska, tracąc poczucia bycia gospodarzem we własnym mieście. To poczucie wyobcowania w bezpiecznej i rozpoznanej do niedawna rzeczywistości prowadzi do radykalizacji poglądów skutkującej wzmocnieniem grup skrajnych o nastawieniu ksenofobicznym (por. raport RPO pt. „Znaczenie i reakcje na Marsz polski Niepodległej we Wrocławiu 11 listopada 2018r.”). Niezbędne jest zatem takie kształtowanie polityki społecznej miasta, by zapewnić spójność i ład społeczny w zróżnicowanej etnicznie i kulturowo wielkomiejskiej zbiorowości. Zmierzać ona powinna do integracji imigrantów i tworzenia wspólnoty we wszystkich wymiarach wielkomiejskiej rzeczywistości. Statystycznie co 6 mieszkaniec Wrocławia to obcokrajowiec. Każdy z nich przywiózł do Stolicy Dolnego Śląska wyrosły z religii i kultury, system wartości, często niezrozumiały dla mieszkańców Wrocławia. Dlatego też, z inicjatywy Wrocławskiego ratusza powstała Wrocławska Strategia Dialogu Międzykulturowego. Jednym z działań wpisujących się w tę strategię są Debaty społeczne. Inicjatywa Fundacji Obserwatorium Społeczne realizowana we współpracy z Katolickim Stowarzyszeniem Civitas Christina przy wsparciu Miasta Wrocławia. Tegoroczna odsłona debat realizowana była w ramach projektu Tożsamość. Debaty tworzą warunki do budowy autentycznej wspólnoty wrocławian poprzez dyskusję i spotkanie ludzi których dzieli światopogląd, a łączy Wrocław. Spotkania i rozmowy pozwalają na wzajemne poznanie i dialog oraz ułatwiają zrozumienie motywacji postępowania ludzi wyrosłych w różnych tradycjach kulturowych, religijnych i filozoficznych. Odbywające się w samym sercu Wrocławia – na Ostrowie Tumskim – debaty opowiadają o Wrocławiu, Dolnym Śląsku, Polsce i Świecie. Tegoroczne dyskusje odbyły się w 7 odsłonach.
Pierwsza z pandemicznych dyskusji odbyła się latem. Do rozmowy o Polsce w jej obecnej sytuacji dziejowej i próbie refleksji nad tym co nasz czeka w najbliższych latach organizatorzy zaprosili prof. Mikołaja Cześnika z Fundacji Batorego, dr Kamilę Kamińską-Stark z Fundacji Edukacji Krytycznej oraz dra Wojciecha Myśleckiego z Fundacji odbudowy demokracji im. Ignacego Paderewskiego. W dyskusji udział wziął również ks. prof. Grzegorz Sokołowski – prezes Fundacji Obserwatorium Społeczne. Spotkanie prowadził Marek Stefan.
Kolejna z Debat społecznych odbyła się w Centrum Historii Zajezdnia przy ul. Grabiszyńskiej. W dniach obchodów 40-lecia ruchu społecznego Solidarność dyskutowano na temat aktualności idei Solidarności.
W spotkaniu udział wzięli Jarosław Obremski – Wojewoda Dolnośląski, zmarły niedawno o. Maciej Zięba OP – legenda Solidarności i założyciel Instytutu Tertio Millennio, Andrzej Stefański z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Kazimierz Kimso – Przewodniczący Dolnośląskiej Solidarności. Dyskusję moderowała Maria Wanke-Jerie.
Kolejne spotkania powróciły na wrocławski Ostrów Tumski. W dyskusji pod hasłem: Teraźniejszość i przyszłość polityki historycznej udział wzięli: Krzysztof Noworyta – menadżer kultury, dr Marek Mutor – dyrektor Ośrodka Pamięć i Przyszłość / Centrum historii Zajezdnia oraz dr Katarzyna Pawlak-Weiss z wrocławskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Spotkanie prowadził dr Przemysław Dulęba z Fundacji Reorientacje.
Podczas następnej z debat zastanawiano się Czy dialog jest jeszcze możliwy? W dniach przetaczających się przez Polskę protestów związanych z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego na temat aborcji eugenicznej do rozmowy usiedli Dorota Whitten z Fundacji Dom Pokoju, poseł Krzysztof Tuduj z Ruchu Narodowego / Konfederacji, Bartłomiej Ciążyński Radny Miasta Wrocławia oraz ks. Rafał Kowalski Rzecznik Archidiecezji Wrocławskiej. Rozmowę moderował redaktor Łukasz Warzecha.
75 lat po wymianie ludności na Ziemiach Północnych i Zachodnich współczesnej Polski podczas jednej z debat podjęto dyskusję nad tożsamością Dolnoślązaków. Wzięli w niej udział Wicemarszałek Województwa Dolnośląskiego Marcin Krzyżanowski oraz historycy zajmujący się edukacją Ilona Gosiewska ze Stowarzyszenia Odra-Niemen i Ewa Skrzywanek z Wrocławskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Spotkanie moderował Wojciech Iwanowski.
Rok 2020 w którym pandemia koronawirusa wymusiła ograniczenia w praktykach religijnych stał się asumptem do rozmowy nad codziennością i kondycją katolicyzmu w naszej ojczyźnie. W dyskusji Polska Katolicka? Udział wzięli: dziennikarze Monika Białkowska z Przewodnika Katolickiego i Marcin Przeciszewski z Katolickiej Agencji Informacyjnej oraz socjolog ks. dr Wojciech Sadłoń z Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC. Za prowadzenie spotkania odpowiadał Maciej Rajfur z Wrocławskiej Redakcji Gościa Niedzielnego.
Ostatnia debata w minionym roku odnosiła się wprost do stolicy regionu. Rok pandemii, niepokojów społecznych i wielkich inwestycji był wyzwaniem dla wszystkich Wrocławian. Na temat teraźniejszości i przyszłości Wrocławia dyskutowali red. Agnieszka Bugała, Radosław Michalski z Biura Promocji Miasta i Turystyki Urzędu Miasta Wrocławia oraz Jerzy Komorowski z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego. Również tę debatę prowadził Maciej Rajfur.
Ubiegłoroczna odsłona Debat społecznych, stanowiących swoiste laboratorium dialogu, pomaga tworzyć warunki do budowy autentycznej wspólnoty Wrocławian i Dolnoślązaków poprzez dyskusję i spotkanie ludzi których dzieli światopogląd, ograniczona sprawność czy pochodzenie a łączy Wrocław. Spotkania były świadectwem tego że pierwszym krokiem do wzajemnego szacunku jest rozmowa i próba zrozumienia racji każdej ze stron oraz świadomość że więcej nas łączy niż dzieli.
Nagranie każdej z debat można znaleźć na kanale Fundacji Obserwatorium Społeczne na portalu YouTube oraz na stronie www.obserwatoriumspoleczne.pl/tozsamosc. Warto śledzić profil Fundacji na portalu Facebook gdzie publikowane są na bieżąco relacje z kolejnych inicjatyw Fundacji. Znaleźć tam można również szczegóły dotyczące kolejnych odsłon Cyklu Debat społecznych.
Wojciech Iwanowski