W czerwcu 2015 r. abp Józef Kupny powołał Obserwatorium Społeczne, którego główną ideą jest szeroko rozumiana promocja katolickiej nauki społecznej.
Żyjemy w świecie niezwykle dynamicznych zmian, w którym głos chrześcijan nie zawsze jest dobrze słyszalny, dlatego też Obserwatorium Społeczne w swojej działalności podejmuje dialog ze środowiskami o bardzo zróżnicowanych poglądach.
Globalizacja, postmodernizm, kryzys tożsamości, wielka fala migracji, konfrontacja z islamem, postępująca laicyzacja Europy to tylko niektóre z palących problemów, z którymi współczesny chrześcijanin musi się zmierzyć. Procesy te wręcz wymuszają na człowieku ustawiczne dostosowywanie się do zmieniającego się świata.
Nie jest to jednak takie proste, ponieważ niejednokrotnie wymaga zmiany przyzwyczajeń, rytuałów, systemu wartości, a czasem innego spojrzenia na fundamentalne kwestie. Rodzi się pytanie: jak żyć w dzisiejszym świecie, który często odbieramy jako niezrozumiały, a nawet wrogi? Jak być dobrym chrześcijaninem? Do jakiego momentu mogę zaakceptować zmiany? Gdzie jest granica, której nie można przekroczyć bez uszczerbku dla depozytu wiary i własnej tożsamości? Na czym polega tolerancja w pluralistycznym społeczeństwie?
Tych pytań jest znacznie więcej i wcale nie są to błahe pytania.
Dziedzictwo ks. Majki
Powołanie przez Metropolitę Wrocławskiego Obserwatorium Społecznego było nawiązaniem do chlubnej tradycji Wrocławia jako miejsca działalności naukowej i dydaktycznej ks. prof. Józefa Majki (1918–1993). Ten filozof oraz pionier socjologii religii i katolickiej nauki społecznej w Polsce, wieloletni rektor Papieskiego Wydziału Teologicznego i Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu, przed przybyciem do Wrocławia współtworzył, wraz z prof. Czesławem Strzeszewskim, Lubelską Szkołę Katolickiej Nauki Społecznej.
Ks. prof. Majka jest niekwestionowanym autorytetem w zakresie socjologii religii i katolickiej nauki społecznej, a pozostawiony dorobek naukowy, opracowany w duchu chrześcijańskiego humanizmu, jest już niemal klasyczny i bez jego znajomości nie można napisać rzetelnej rozprawy naukowej dotyczącej polskiego katolicyzmu.
Warto więc go propagować i sięgać do niego w poszukiwaniu rozwiązań problemów społecznych i ekonomicznych, które będą służyć całemu społeczeństwu. Wskutek transformacji ustrojowej bardzo wielu ludzi nie z własnej winy znalazło się w strefie ubóstwa, zostało wykluczonych z życia społecznego i żyje w poczuciu krzywdy, nie widząc możliwości zmiany swojego losu. Dzisiaj dopiero, po wielu latach, widać, gdzie popełnione zostały błędy i dlaczego owoce transformacji w dalszym ciągu nie dla wszystkich są osiągalne. Dlatego też tak istotne jest tworzenie właściwych relacji społecznych czy ekonomicznych, mając na względzie szeroko rozumiany interes wspólnotowy. Aby zachować spuściznę ks. prof. Józefa Majki, Fundacja Obserwatorium Społeczne podjęła starania, by zgromadzić i opublikować dorobek naukowy wrocławskiego uczonego.
Dla dobra wspólnego
Ekonomia bez odniesienia do systemu wartości nie służy człowiekowi, co bardzo mocno wybrzmiało w wypowiedziach dyskutantów – prof. Bogusława Fiedora, senatora Jarosława Obremskiego i o. Macieja Zięby OP – podczas panelu dyskusyjnego Papieska ekonomia.
Ludzie angażujący się w sprawy społeczne, gospodarcze czy polityczne powinni być świadomi działania na rzecz dobra wspólnego. Z tego też względu Fundacja Obserwatorium Społeczne zorganizowała i prowadziła certyfikowane Studium Społeczne w formie całorocznego cyklu spotkań formacyjnych, adresowane do polityków, działaczy społecznych, samorządowców, wspólnot religijnych, mające na celu przygotowanie do diagnozowania problemów życia społecznego i szukania rozwiązań na podstawie katolickiej nauki społecznej. Cykl ten cieszył się dużym zainteresowaniem, ponieważ – jak powiedział abp Józef Kupny podczas inauguracji Studium Społecznego – „Nie da się nauczać o relacji człowieka do Boga, odwracając oczy od sytuacji społecznej”. Kościół poprzez katolicką naukę społeczną stara się wpływać na rzeczywistość w taki sposób, żeby jak najlepiej służyć dobru wspólnemu.
Jednak aby można było mówić o spektakularnym sukcesie, przede wszystkim należy szeroko propagować samą katolicką naukę społeczną.
Problemy świata
Fundacja Obserwatorium Społeczne żywo reaguje na palące problemy życia społecznego. Już w 2015 r. zorganizowała dyskusję na temat propozycji przyjęcia przez Polskę fali emigrantów, do której zaproszono ks. Rafała Cyfkę z organizacji Pomoc Kościołowi w Potrzebie, posłankę Beatę Kempę oraz przedstawicieli osób wspierających uchodźców z Ukrainy (Renata Runge) oraz z Syrii (Tomasz Żmuda). Przyjęto wówczas stanowisko, że najbardziej efektywna jest pomoc udzielana w miejscu objętym działaniami wojennymi. Przyjmowanie fali emigrantów i uchodźców z Bliskiego Wschodu w żadnym razie nie rozwiązuje ich problemów, natomiast generuje kolejne. Praktyka wykazała także, że uchodźcy czy emigranci nie są zainteresowani pobytem w Polsce, raczej traktują ją jako pośredni punkt podróży do ekonomicznych „rajów” Europy Zachodniej.
Obserwatorium Społeczne w ramach badań naukowych zorganizowało konferencje poświęcone istotnym zagadnieniom społecznym, jak solidarność międzypokoleniowa, wizerunek i komunikacja w Kościele. Pionierskim wydarzeniem w skali kraju były konferencje i publikacje poświęcone zapewnieniu bezpieczeństwa uczestników zgromadzeń religijnych, w których organizacji partnerem była Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie i Szkoła Główna Służby Pożarniczej w Warszawie. Ponadto wraz z Wrocławskim Oddziałem Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” Obserwatorium Społeczne zorganizowało wiele otwartych debat publicznych poświęconych zagadnieniom Soboru Watykańskiego II, a właściwie recepcji jego dokumentów po 50 latach, tożsamości Polski w związku z 1050. rocznicą Chrztu Polski oraz cywilizacji chrześcijańskiej Europy. Sporo uwagi poświęcono rodzinie jako najważniejszej strukturze społecznej. Fundacja Obserwatorium Społeczne przygotowała ekspercką opinię w sprawie odbierania dzieci rodzicom z powodu ubóstwa.
Dialog ze światem
Obserwatorium Społeczne nawiązało współpracę z różnymi instytucjami propagującymi dialog międzykulturowy i kształtującymi młodych ludzi, m.in. ze szkołami i z Wrocławskim Centrum Rozwoju Społecznego. Przedstawiciele Obserwatorium Społecznego zaprezentowali chrześcijański głos w kwestii przemocy i mowy nienawiści podczas debaty publicznej w ramach podsumowania projektu „Stop mowie nienawiści” realizowanego od dwóch lat we wrocławskich szkołach ponadgimnazjalnych.
Działalność Fundacji Obserwatorium Społeczne jest formą dialogu społecznego, czego egzemplifikacją jest popularyzacja właściwego rozumienia ekologii i zrównoważonego rozwoju przedstawionego w encyklice papieża Franciszka Laudato si’. We współpracy z Climate-KIC przygotowana została konferencja naukowa Ekologiczne postulaty papieża Franciszka – efektywność energetyczna a nieruchomości kościelne. Prawdziwym bestsellerem okazał się projekt Nowa Ziemia, czyli gra planszowa, która na podstawie encykliki Laudato si’ w nowatorski sposób wprowadza w zagadnienia teologii, ekologii, a także odpowiedzialności i etycznego biznesu. W ramach tego projektu (przygotowanego wraz ze Stowarzyszeniem Centrum Rozwiązań Systemowych i Climate-KIC, sfinansowanego z funduszy unijnych) przeszkolono 47 katechetów z archidiecezji wrocławskiej w zakresie wprowadzenia nowatorskich metod nauczania religii w szkołach. Gra przełamuje stereotypowe myślenie, że pojedynczy człowiek nie ma wpływu na swoje otoczenie.
Cieszy się ona ogromnym powodzeniem, czego dowodem są badania ewaluacyjne.
Obserwatorium Społeczne zostało przyjęte do międzynarodowej sieci instytucji i centrów badań w zakresie katolickiej nauki społecznej (Cardinal Van Thuân International Network), której celem jest, oprócz prowadzenia badań, także propagowanie myśli społecznej Kościoła w różnych kontekstach kulturowych.
Owocem tej współpracy jest ósmy raport poświęcony nauce społecznej Kościoła w świecie, który ukazał się we Włoszech.
Dodaj komentarz